ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆူပူမှု ၄ ဦးသေ၊ ၇၀ ကျော် ဒဏ်ရာရ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်တကောင်းဒေသမှာ မြေပြန့်မှ အခြေချလားသော ဘင်္ဂလီများနှင့် တောင်တန်းဒေသက ဌာနေတိုင်းရင်းသားများကြား ဆူပူအုံကြွမှုတွင် သေဆုံးသူ ၄ ဦးနှင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၇၂ ဦးအထိ ရှိလာကြောင်း The Daily Star က ဖော်ပြသည်။ ခါကာဆိုရီခရိုင်ထဲက ဓီဂီနလ (Dighinala) မြို့တွင် စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက် ကြာသပတေး မွန်းလွဲက ဘင်္ဂလီများနှင့် ဌာနေတိုင်းရင်းသားတို့ကြား ဆူပူအကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။ ဓီဂီနလမြို့ရှိ ဌာနေတိုင်းရင်းသား သက္ကမလူမျိုးများ ပိုင်ဆိုင်သော ဆိုင်ခန်း ၁၀၀ ကျော်ကို ရာနှင့်ချီ အုပ်စုလိုက်ဝင်လာသော ဘင်္ဂလီအုပ်စုများက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းကနေ ဆူပူအုံကြွမှု စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါ အကြမ်းဖက်မှုအား မကျေနပ်၍ ဌာနေတိုင်းရင်းသား
ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘယ်ဆုရှင် ယူနွတ်စ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အကြီးအကဲအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆို
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ရန် အကြီးအကဲအဖြစ် တာဝန်ယူသည့် ၂၀၀၆ ခုနှစ် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရှင် ဒေါက်တာ မိုဟာမက် ယူနွတ်စ်၏ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲကို ဩဂုတ်လ ၈ ရက် မြို့တော် ဒါကာမှာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့မှာ ယူနွတ်စ်အပြင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်းများနှင့် ဆန္ဒပြကျောင်းသားခေါင်းဆောင်များပါဝင်ပြီး ထင်ရှားသည့် စာရေးဆရာများလည်းပါဝင်ကြောင်း သိရသည်။ ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ပါဝင်သူများကို ဝန်ကြီးအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘဲ အကြံပေးအဖြစ် သတ်မှတ်ကာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လက်ရှိအခြေအနေများနှင့် အနာဂတ်ကောင်းစားရေးအတွက် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုခဲ့ကြသည်။ စစ်ပြန်မိသားစုဝင်များကို အစိုးရရာထူးနေရာ ဦးစားပေးခန့်အပ်ခြင်းကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ် ရှိက်ဟာဆီနာကို တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားထုက ဆန္ဒပြရာကနေ ပြည်သူအားလုံးပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုဆန္ဒပြပွဲမှာ ရက်သတ္တပတ်အတွင်း သွေးချောင်းစီးခဲ့ရပြီး လူ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကြားဖြတ်အစိုးရ အကြီးအကဲ နိုဘယ်ဆုရှင် ယူနွတ်စ်ကို ကျောင်းသားများက အဆိုပြု
(ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရှင် ဒေါက်တာ မိုဟာမက် ယူနွတ်စ်ကလည်း ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့ ဦးဆောင်မည်ဟု အတည်ပြုပြောကြား) ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ် ရှိက်ဟာဆီနာ နှုတ်ထွက်ပြီးနောက် စစ်တပ်က ယာယီအစိုးရ (ကြားဖြတ်အစိုးရ) ဖွဲ့မည်ဟု ကြေညာချိန် ဆန္ဒပြကျောင်းသားထုက ၂၀၀၆ ခုနှစ် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရှင် ဒေါက်တာ မိုဟာမက် ယူနွတ်စ် (Yunus) ကို ဦးဆောင်တာဝန်ပေးရန် တောင်းဆိုထားသည်။ ဩဂုတ်လ ၅ ရက် နေ့လယ် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်တပ်အကြီးအကဲမှ ယာယီအစိုးရဖွဲ့မည်ဟု ကြေညာခဲ့ပြီး ညနေပိုင်းတွင် ဆန္ဒပြကျောင်းသားထု ခေါင်းဆောင်များက ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရှင် ယူနွတ်စ်ကို အဆိုပြုခဲ့ကြသည်။ ဆန္ဒပြကျောင်းသားထု ခေါင်းဆောင်များနှင့် ဒေါက်တာ မိုဟာမက် ယူနွတ်စ်တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရအား စစ်တပ်က ဦးဆောင်ခြင်းကိုလည်း
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ယာယီအစိုးရဖွဲ့မည်ဟု စစ်တပ်အကြီးအကဲပြော
(ပစ်ခတ်ဖြိုခွင်းမှုကို ရပ်တန့်ရန်နှင့် သေဆုံးမှုအပေါ် စစ်ဆေးမည်ဟုဆို) ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် Sheikh Hasina သည် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ပြီး နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားပြီဖြစ်ကြောင်း တပ်မတော်အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Waker-Uz-Zaman က အတည်ပြု ပြောကြားသည်။ Sheikh Hasina ၏ ထွက်ခွာမှုသည် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းတွင် ပြင်းထန်သော ဆန္ဒပြပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ် အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Waker-Uz-Zaman က နိုင်ငံအား ထိန်းချုပ်ထားကာ ကြားဖြတ်အစိုးရတစ်ရပ် ထူထောင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ “ကျွန်တော် အခုတာဝန်ယူနေပါပြီ၊ ကြားဖြတ်အစိုးရ ဖွဲ့ဖို့ တောင်းဆိုမယ်။” ဟု ယနေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောဆိုထားသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်ကတည်းက
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးမှထွက်ပြီး နိုင်ငံမှထွက်ခွာ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် ရှိက်ဟာဆီနာ ယနေ့ တနင်္လာနေ့ ရာထူးမှနှုတ်ထွက်ပြီး နိုင်ငံအတွင်းမှ ထွက်ခွာသွားကြောင်း သိရသည်။ ဆန္ဒပြမှုအရှိန်မြင့်နေပြီး ဩဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့က ဝန်ကြီးချုပ် ရှိက်ဟာဆီနာ နှုတ်ထွက်ရေး ဆန္ဒပြပွဲတွင် အာဏာပိုင်များ ဖြိုခွင်း၍ လူ ၉၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ရာနှင့်ချီ ဒဏ်ရာရသွားကြသည်။ ဆန္ဒပြမှု ရက်သတ္တပတ်အတွင်း လူပေါင်း ၃၀၀ နီးပါး သေဆုံးသွားပြီဟု Al Jazeera သတင်းက ဆိုပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ရှိက်ဟာဆီနာ ယနေ့ နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားပြီဟု အတည်ပြုဖော်ပြထားသည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှု သေဆုံးသူ ၆၇ ဦးရှိလာ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် စစ်ပြန်မိသားစုဝင်များကို ဦးစားပေးခန့်အပ်သည့် ဝန်ထမ်းစနစ် ဖျက်သိမ်းရေး ဆန္ဒပြပွဲတွင် အင်အားသုံး အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုအတွင်း သေဆုံးသူ ၆၇ ဦးအထိ ရှိလာကြောင်း သိရသည်။ စစ်ပြန်မိသားစုဝင်များအား ဝန်ထမ်းခန့်အပ်ရာတွင် ဦးစားပေးခန့်အပ်ရေး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ မူဝါဒကို ကျောင်းသားများက ဦးဆောင်ကာ ဆန္ဒပြနေကြသည်။ ကျောင်းသားများနှင့် လူငယ်များ၏ ဆန္ဒပြပွဲအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်များက အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုကြောင့် အဓိကရုဏ်းဆန်လာပြီး တစ်နိုင်ငံ မငြိမ်သက်မှုဖြင့် ကြုံတွေ့နေကြရသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက လုံခြုံရေးသတိပေးချက်ထုတ်ပြန်ကာ ကာဖျူးအမိန့် ထုတ်ပြန်သည်အထိ ဆန္ဒပြပွဲမှာ အတောမသတ်နိုင်ဘဲ သွေးချောင်းစီးနေကြသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် တရားရုံးက စစ်ပြန်မိသားစုဝင်များအား ဝန်ထမ်းခန့်အပ်ရာတွင် ဦးစားပေးခန့်ပေးရန် ဥပဒေထုတ်ပြန်ချက်ကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းကျောင်းသားများက ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်နေကြသည်။ စစ်ပြန်မိသားစုဝင်များအပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ်အား
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆန္ဒပြပွဲ သေဆုံးသူ ၃၂ ဦးအထိရှိလာ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ကျောင်းသားများနှင့် အစိုးရကြား ပဋိပက္ခ ဆိုးရွားနေပြီး သေဆုံးသူ ၃၂ ဦးအထိရှိလာနေကြောင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သတင်းများက ဖော်ပြကြသည်။ ကြမ်းတမ်းပြီး အဓိကရုဏ်းဆန်သည့် သွေးချောင်းစီး ဆန္ဒပြပွဲများ အတောမသတ်နိုင်၍ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက နိုင်ငံအတွင်း လုံခြုံရေးသတိပေးချက် အမြင့်ဆုံးအဆင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ၏ ကိုတာ စနစ်နှင့် အစိုးရအလုပ်ခွဲတမ်း သတ်မှတ်ပေးသည့် မူဝါဒကို မကြိုက်၍ ကျောင်းသားများနှင့် လူငယ်များက ဆန္ဒပြပွဲ ဖော်ဆောင်နေရာ လက်ရှိတွင် အကြမ်းဖက်မှုများသို့ ဦးတည်လာကြောင်း သိရသည်။ ယခင်က ဆိုင်းငံ့ထားသည့် အစိုးရအလုပ်အကိုင်အခွင့်ထူး သတ်မှတ်ချက် စည်းမျဉ်းကို ပြန်လည်ကျင့်သုံးရန် ပြင်ဆင်ရာကနေ ဆန္ဒပြပွဲကို အစပြုခဲ့ကြသည်။ တစ်ဖက်မှာလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ခ်ဟာဆီနာကို အားပေးထောက်ခံသူများ၏ သားသမီးများမှာ
မောင်တောတိုက်ပွဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက် ကျည်ကျရောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ပြန်ပစ်မည်ဟု သတိပေး
ရခိုင်ပြည် မောင်တောမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ သေနတ်ကျည်ဆံများနှင့် မော်တာပေါက်ကွဲမှုများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပိုင် နယ်စပ်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲခြင်းကြောင့် ထပ်မံပစ်ခတ်ပါက ပြန်ပစ်ခတ်ရလိမ့်မည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက သတိပေးပြောကြားလိုက်သည်။ မောင်တောမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့နှင့် AA တပ်ဖွဲ့တို့ကြား တိုက်ပွဲပြင်းထန်လျှက်ရှိပြီး မောင်တောမြို့သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဘဇားခရိုင်နှင့် အလွန်နီးစပ်ပြီးသည့် မြို့ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် AA ပစ်ခတ်သော ကျည်များ၊ လက်နက်ကြီးများမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပိုင်နယ်မြေသို့ ကျရောက်နေ၍ နောက်ထပ်မဖြစ်ပွားစေရန် နှစ်ဖက်စလုံးကို သတိပေးထားသည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောသည်။ ” မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ AA အနေနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ထဲကို မပစ်ခတ်ဖို့ သတိပေးထားပါတယ်။ ရံဖန်ရံခါမှာ သူတို့က ကျနော်တို့ရဲ့ နယ်ခြားစောင့်တပ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် (BGB) ကို တစ်ခါစ်တရံ မှားယွင်းပစ်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။
ရခိုင်နှင့် အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အပြန်အလှန်ကုန်သွယ်
ရခိုင်ပြည်ကို စစ်ကောင်စီက ကုန်စည်စီးဆင်းခွင့် ပိတ်ပင်ထားသော်လည်း ပြီးခဲ့သည့်လကစ၍ ရခိုင်နှင့် အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်နေကြပြီဟု ဒေသခံကုန်သည်များထံမှ သိရသည်။ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီသည် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလကစ၍ ရခိုင်ပြည်ကို အခြားသော ပြည်မမြို့များနှင့် ရေလမ်း၊ ကုန်းလမ်း ဖြတ်တောက်ကာ ကုန်စည်စီးဆင်းခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ ပိတ်ပင်မှုကြောင့် ရခိုင်ပြည်တွင် အခြေခံစားသောက်ကုန်များဖြစ်သည့် ဆန်၊ ဆီ၊ ငရုပ်၊ ကြက်သွန်၊ မုန့်မျိုးစုံနှင့် ဆေးဝါးများ စသည်တို့မှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလအထိ ဖူလုံမှုမရှိဘဲ ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရသည်။ သို့သော်လည်း ပလက်ဝ၊ ကျောက်တော်၊ ရသေ့တောင်မြို့နှင့် မောင်တောခရိုင်က စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းအချို့ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် AA