ရခိုင်က လွတ်မြောက်နယ်များတွင် ဥပဒေမဲ့ ဓါးပြမှု၊ လူသတ်မှု များပြားလာ
(AA က ဥပဒေမဲ့ လုပ်ရပ်များကို သေချာ မကိုင်တွယ်နိုင်လျှင် ပြည်သူ့ယုံကြည်မှု ကျဆင်းလာနိုင်) အာရက္ခတပ်တော် ဦးဆောင်သည့် အာရက္ခပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအစိုးရ လက်အောက် ရခိုင်ပြည်အတွင်း လွတ်မြောက်နယ် မြေများတွင် ဓါးပြတိုက်မှု၊ လူသတ်မှုနှင့် ခိုးဆိုးလုယက်မှုများ အပါအဝင် ဥပဒေမဲ့ လုပ်ရပ်များ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်လာနေသည်။ Western News ၏ စုစည်းချက်အရ ရခိုင် လွတ်မြောက်နယ်မြေများတွင် မကြာသေးခင်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဥပဒေမဲ့ လုပ်ရပ် ဖြစ်စဉ် ၁၀ ခုထက်မနည်း ရှိနေပြီး ကလေးသူငယ် ၂ဦး သတ်ဖြတ်ခံရသည့် ဖြစ်စဉ်လည်း ပါဝင်နေသည်။ ယင်းဖြစ်စဉ်များနှင့် ပတ်သက်၍ အာရက္ခပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအစိုးရ က လက်ရှိအချိန်အထိ တရားခံများကို ဖော်ထုတ် ဖမ်းဆီးနိုင်ခြင်း မရှိဘဲ
ရခိုင်က နေရပ်စွန့်ခွာရသူ ၅၇၀,၀၀၀ နီးပါး အကူအညီလိုအပ်နေဟု ICRC ပြော
လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများကြောင့် ရခိုင်ပြည်အတွင်းက အိုးအိမ်စွန့်ခွာ တိမ်းရှောင်နေရသူ ၅၇၀,၀၀၀ နီးပါးမှာ အကူအညီများ အဆောတလျင် လိုအပ်နေကြောင်း နိုင်ငံတကာကြက်ခြေနီအဖွဲ့ ICRC က ပြောသည်။ ရခိုင်ပြည်အတွင်း လူသားချင်းစာနာက်ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီ ပေးအပ်နေခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ICRC အား Western News က အီးမေးလ်ဖြင့် မေးမြန်းရာတွင် ယင်းကဲ့သို့ တုန့်ပြန် ဖြေဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ “လောလောဆယ် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နို၀င်ဘာလတွင် ပြန်လည်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ပဋိပက္ခကြောင့် ထိခိုက်ခံစားရသူများအပါအဝင် နေရပ်စွန့်ခွာရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရသူ ၅၇၀,၀၀၀ နီးပါရှိပါတယ်။ သို့သော် ထောင်ပေါင်းရာနှင့်ချီအောင် များပြားသောသူများသည် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေကို အဆောတလျင် လိုအပ်ဆဲရှိနေပါတယ်” ဟု ICRC မှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက
အာရက္ခတိုင်းပြည်ကို အတူတူတည်ဆောက်ရန် မောင်တောက မြိုလူမျိုးများ ၁၀၀ ခန့် ဆန္ဒဖော်ထုတ်
ရခိုင်ပြည် မောင်တောဒေသက စစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ယူခံထားရသည့် မြိုတိုင်းရင်းသားများမှာ အာရက္ခတိုင်းပြည်ကို အတူတူတည်ဆောက်မည် ကြွေးကြော်ကာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့က ဆန္ဒဖော်ထုတ်ပွဲတစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ရာနှင့်ချီ ပါဝင်သော မြိုတိုင်းရင်းသားများမှာ AA ၏ အာရက္ခပြည်သူ့အစိုးရ အလံတော်ကို ကိုင်ဆောင်ကာ “အာရက္ခတိုင်းပြည်ကို ငါတို့ပါဝင်တည်ဆောက်မယ်” ဟု ကြွေးကြော်ကာ ဆန္ဒဖော်ထုတ်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ မောင်တောမြို့နယ်တွင် မြိုတိုင်းရင်းသားကျေးရွာအချို့မှ လူပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ကို ယခုနှစ်အတွင်း အာရက္ခတပ်တော် AA က ရပ်ရွာကာကွယ်ရေး ပြည်သူ့စစ်သင်တန်းအတွက် ခေါ်ယူပြီးနောက် ယင်းကဲ့သို့ ချီတက်ဆန္ဒဖော်ထုတ်ပွဲကို တွေ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ အာရက္ခတိုင်းပြည်အတွက် မောင်တောမြောက်ပိုင်းဒေသက မြိုလူမျိုးများ၏ သဘောဆန္ဒဟုဆိုကာ ကြွေးကြော်သံ ၃ ခုပါဝင်သော ချီတက်ပွဲကို မြိုလူငယ်များအစည်းအရုံး
စစ်တွေ ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအချို့ စစ်ရှောင်များထံမှ ဧည့်စာရင်းတိုင်းကြေး လူတစ်ဦးကို ကျပ် ၂၀၀၀ နှုန်းဖြင့် တောင်းယူနေ
(ဒုက္ခသည်များထံမှ တစ်လလျှင် ငွေကျပ် ၈ သိန်းကို စစ်တွေရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ခံစားနေရ) ရခိုင်ပြည် မြို့တော် စစ်တွေမြို့က စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည် ၈,၀၀၀ ကျော်မှာ တစ်လလျှင် လူတစ်ဦး ကျပ် ၂၀၀၀ နှုန်းဖြင့် ဧည့်စာရင်းတိုင်ကြေး ပေးနေရပြီး ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်မှူးများမှာ လစဉ် ငွေကျပ် ၈ သိန်းထက်မနည်းကို ဒုက္ခသည်များထံမှ လက်ခံရရှိနေကြသည်။ စစ်တွေမြို့အတွင်းက ဘုန်တော်ကြီးကျောင်း ၅၃ ကျောင်းတွင် ကျေးရွာပေါင်း ၂၀ ကျော်က အရပ်သားပြည်သူ ၈၀၀၀ ကျော်မှာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ဒုက္ခသည်အဖြစ် နေထိုင်နေကြရသည်။ ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအချို့မှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၊ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ဦးဆောင်သော ရခိုင်ပြည် လွတ်မြောက်ရေးပါတီ ALP တပ်ဖွဲ့ဝင်များဖြင့် ပူးပေါင်းကာ ဒုက္ခသည်များထံမှ
AA ထိန်းချုပ်ရာ မြောက်ဦးနှင့် ကျောက်တော်ကြားတွင် ခရီးသည်များမှာ မကြာခဏ ဓါးပြတိုက်၊ လုယက်ခံနေရ
အာရက္ခတပ်တော် AA အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်ထားသည့် မြောက်ဦးနှင့် ကျောက်တော်ကြား ဟိုက်ဝေးလမ်းမတစ်လျှောက်တွင် ဓါးပြတိုက်မှု၊ လုယက်မှု ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း ဒေသခံများထံမှ သိရသည်။ ဓါးပြတိုက် လုယက်မှု ခံရသူမိသားစုဝင်များနှင့် Western News တို့အဆက်အသွယ် ရရှိခဲ့ရာမှာ ဓါးမြတိုက်သူများသည် မျက်နှာဖုံးစွပ်ထားပြီး ဓါးရှည်များ ကိုင်ဆောင်ကာ ချုံနွယ်ကြားမှ ထွက်လာခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။ မျက်နှာဖုံးစွက်ထားသူများသည် လူငယ်များဟု ယူဆရပြီး အသက် ၂၅ ကျော်ကနေ ၃၅ နှစ်ကြား ခန့်မှန်း နိုင်ကာ လူ သုံးဦးကနေ ၅ ဦးအထိ အုပ်စုဖွဲ့ ရှိနိုင်ကြောင်း ဓါးမြတိုက်ခံရမှုတွင် ပါဝင်သူတစ်ဦး၏ မိသားစုဝင်တစ်ဦးက ပြောပြသည်။ မြောက်ဦးမြို့ခံ လူငယ်တစ်ဦးက “ဟုတ်တယ်ဗျ၊
စစ်တွေအကျဉ်းထောင်တွင် အကျဉ်းသား အားလုံးနီးပါး အရေပြား ရောဂါ ခံစားနေရ
(အကျဉ်းထောင်အတွင်း မည်သည့်ရောဂါမဆို ဆေးတစ်မျိုးပေးသည်) စစ်ကောင်စီ ထိန်းချုပ်ထားဆဲဖြစ်သော ရခိုင်ပြည် စစ်တွေမြို့အကျဉ်းထောင်တွင် အမျိုးသမီးအပါအဝင် အကျဉ်းသားအားလုံးနီးပါး ခန္ဓာကိုယ်ယားယံသည့် အရေပြားရောဂါ ဝေဒေနာ ခံစားနေရကြောင်း အကျဉ်းသားများကိုယ်တိုင် Western News ကို ပြောသည်။ မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုပုဒ်မ ၁၇(၁) ဖြင့် တရားစွဲဆိုခံထားရသော အကျဉ်းသားအချို့နှင့် Western News တို့ တိုက်ရိုက်အဆက်အသွယ်ရချိန် အကျဉ်းသားများက ပြောဆိုခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်တွေအကျဉ်းထောင်ထဲတွင် ကျန်းမာရေးဆိုးဝါးမှုနှင့် အစားအသောက် ဆိုးဝါးသည့် အခြေအနေများကို အကျဉ်းသားများ ရုံးထုတ်လာချိန်တွင် Western News ကို ပြောဆိုခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ လုံခြုံရေးအခြေအနေအရ အချိန်၊ ရက်နှင့် ပြောပြသူများကို Western News အနေဖြင့် ဖော်ထုတ်ရေးသားခွင့် မရရှိပေ။ “ထောင်ထဲမှာ
မင်းပြားက မွတ်ဆလင်ရွာ လက်မမှာ မီးလောင်မှုဖြစ်ပွား
ရခိုင်ပြည် မင်းပြားမြို့နယ် မွတ်ဆလင်ကျေးရွာဖြစ်သည့် လက်မကျေးရွာမှာ ပေါ့ဆမီး မီးလောင်မှုဖြစ်ပွား၍ နေအိမ် ၄ ဆောင် ပြာကျသွားကြောင်း သိရသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့ ညနေ ၅ နာရီခန့်အချိန်က မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နေအိမ်များအပြင် စပါးကျီတစ်လုံးလည်း မီးလောင်သွားသည်။ အာရက္ခတပ်တော် AA ၏ မီးသတ်အဖွဲ့က ရွာသားများနှင့်ပူးပေါင်းကာ မီးငြိမ်းခဲ့၍ ညနေ ၆ နာရီခန့်တွင် နေအိမ်အများအပြားသို့ မီးမကူးစက်မီ မီးငြိမ်းသွားကြောင်း သိရသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့ကလည်း မောင်တောမြို့ ၃ မိုင်ရပ်ကွက်တွင် တောများကို မီးရှိုခဲ့ရာမှ မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဘတ်ဟိုးနှစ်စီး မီးလောင်ပျက်စီးသွားသည်။ ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့ကလည်း မြောက်ဦးမြို့နယ် မွတ်ဆလင်ရွာ
ငဖဲမြို့နယ်မှာ စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို CDF Asho တပ်က တိုက်ခိုက်(စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်းများ ထွက်ပြေးသွား၍ စခန်းကုန်အား ထိန်းချုပ်)
မကွေးတိုင်း ငဖဲမြို့နယ် ပဒါန်းမြို့အနောက်က စစ်ကောင်စီ စခန်းကုန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ် – အရှို CDF Asho တပ်က ဖေဖော်ဝါရီလ ၉ ရက်နေ့က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး စခန်းကုန်အား ထိန်းချုပ်လိုက်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ပဒါန်းမြို့အနောက်ဘက် ပျဉ်းဝ စစ်ဆေးရေးဂိတ်အနီးရှိ ဘုရားတောင်မှာ တပ်စွဲထားသော စစ်ကောင်စီ တပ်စခန်းကုန်းကို CDF Asho တပ်က တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ “စခန်းကုန်းကို အနီးကပ်နေရာယူပြီး တိုက်ခိုက်ရာမှာ ရန်သူ စကစ တပ်သားတွေဟာ ပြန်လည်ပစ်ခတ်တာရှိပေမယ့် စခန်းစွန့်ခွာ ထွက်ပြေးသွားကြတယ်” ဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ စခန်းကုန်းအား စွန့်ခွာထွက်ပြေးသွားစဉ်မှာ စခန်းကုန်းက အဆောင်များကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးသွားကြသည်ဟု သိရသည်။ ယင်းအပြင် ပျဉ်းဝ စစ်ဆေးရေးဂိတ်က
စစ်ကောင်စီ ဆက်တိုက်ဖမ်းဆီးမှုကြောင့် ရန်ကုန်ရောက် ရခိုင်လူငယ် ရာနှင့်ချီ ရခိုင်နှင့် နိုင်ငံခြားသို့ ထွက်ခွာ
အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီ၏ ဆက်တိုက် လိုက်လံဖမ်းဆီးနေ၍ ရန်ကုန်မှာရှိသည့် ကျောင်းသားလူငယ်များအပါအဝင် ရခိုင်လူငယ် ရာနှင့်ချီ ရခိုင်နှင့် နိုင်ငံခြားသို့ ထွက်ခွာသွားကြောင်း စုံစမ်း သိရှိရသည်။ ရန်ကုန်တိုင်း မြို့နယ် ၅ ခုထက်မနည်းမှ အဆောင် ၆၀ ခုထက်မနည်းက ရခိုင်လူငယ် ၄၀၀ ကျော်မှာ မိမိဒေသ ရခိုင်ပြည်နှင့် ထိုင်း၊ မလေးရှားအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသို့ ထွက်ခွာသွားကြောင်း ရန်ကုန်ရောက် ရခိုင် အဖွဲ့အစည်းတစ်ချို့ က ပြောသည်။ “အခုအဖမ်း အဆီးအရမ်းများတယ်။ တစ်ချို့ လူငယ်တွေဆို အဖွဲ့အလိုက်သွားတယ်။ တစ်ချို့ကတော့ စုဖွဲ့ပြီးတော့ သွားတယ်။ ကျောင်းတက်နေတဲ့ ကလေးတွေပါတယ်။ ပြီးတော့ ဘာသာစကားသင်တန်းကျောင်းတက်နေသူတွေ၊ ပန်းထိမ်း လုပ်နေတဲ့သူတွေ အများကြီးပါပဲ။ အခု
မလေးရှားတွင် ရခိုင် ၇ဦးနှင့် ချင်းတစ်ဦး ပြန်ပေးဆွဲခံရပြီး ငွေညှစ်ခံရ၊ အသက်လု ကယ်ထုတ်ခဲ့ရ
မလေးရှားနိုင်ငံတွင် နေထိုင်သည့် ရခိုင်လူမျိုး ၇ဦးနှင့် ချင်းလူမျိုးသား တစ်ဦးတို့ကို အလုပ်ရမည်ဟုဆိုကာ ပွဲစားများက လိမ်လည် ခေါ်ယူခဲ့ပြီးနောက် ပြန်ပေးဆွဲခံရပြီး ၎င်းတို့ကို အသက်လု ကယ်ထုတ်ခဲ့ရကြောင်း Western News က စုံစမ်း သိရသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံရှိ လူကုန်းကူး ဂိုဏ်းတစ်ခုက ရခိုင်လူမျိုး ၇ ဦးနှင့် ချင်းလူမျိုးတစ်ဦး စုစုပေါင်း ၈ ဦးကို ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့က အလုပ်ရမည်ဟုဆိုကာ လိမ်လည် ခေါ်ဆောင်သွားပြီး ပြန်ပေးဆွဲသွားခဲ့ကြောင်း ရခိုင်ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ ဗဟိုကော်မတီရုံး CARC က ပြောသည်။ လုပ်အားခ တစ်ရက်လျှင် မလေးငွေ ၉၀ ရမည်ဟုဆိုကာ စက်ရုံတစ်ခုတွင် အလုပ်လုပ်ရန် ပွဲစားအယောင်ဆောင်၍ စည်းရုံးခေါ်ဆောင်ကာ